Rondje cultuur, Bernard Lievegoed College

De leerlingen van Bernard Lievegoed College te Maastricht kregen een rondleiding bij Marres als onderdeel van Rondje Cultuur. Tijdens Rondje Cultuur gaan scholen op bezoek bij verschillende culturele instellingen in de stad.

Bij aankomst wordt de groep ontvangen door het educatieteam, die hen meeneemt voor een rondleiding door de net geopende tentoonstelling Táctica Sintáctica.

Táctica Sintáctica wil het lichaam een prominente rol geven in de tentoonstelling. Het gehele huis van Marres is omgebouwd tot een speelse omgeving die je uitdaagt om met een ander perspectief naar de kunst te kijken. De leerlingen wringen zich door smalle gangetjes en kruipen onder kunstwerken door. 

Het educatieteam daagt de jongeren uit om hun bewegingen te vergroten en te noteren via scores. Scores zijn geschreven notaties van een muziek- of danscompositie, waarmee het werk op een later tijdstip of door een andere uitvoerder kan worden uitgevoerd.

Door het noteren via scores worden de jongeren zich bewust van hun bewegingen en vertalen ze deze naar beeld. Vanuit de verschillende notaties start het educatieteam een gesprek over het lichaam en identiteit. 

Marres onderzoekt met SenseSquared hoe de kennis van het lichaam teruggebracht kan worden in het onderwijs. Deze oefening is hier een mooi voorbeeld van.

Bij het Broekland College

Extended op school

Afgelopen 5 weken hebben een aantal leerlingen van de VMBO school het Broekland College zich bezig gehouden met de vraag; Wat is cultuur. In het begin wat onwennig, maar al snel gaan alle leerlingen aan de slag om deze vraag op eigen wijze vorm te geven.

Bij Marres laten de leerlingen zich vervolgens inspireren door de tentoonstelling ‘Images from the Unconscious’. Over de onderbewuste patronen van mensen en hoe kunst je houvast kan geven op de cultuur waarin je leeft.

Vervolgens bedenken de leerlingen nog een eigen lesopdracht gebaseerd op hun eigen creatieve proces. Daar ontstaan hartstikke goede ideeën uit om verder uit te werken met de docent van school 🙂

‘Fotografeer de cultuur op je school en verwerk dit in een collage’, ‘Geef de historie van je kleding weer in een tekening’, ‘Maak je eigen culturele avatar, of ‘Maak een animatie van een cultureel incident’.

Dus juf; Cultuur is overal en iedereen!

What’s new? Corona-proof op excursie met Marres

Marres organiseerde afgelopen jaar verschillende excursies en workshops voor leerlingen. Zo vonden er corona-proof rondleidingen door de tentoonstelling plaats, maakten leerlingen met behulp van hun zintuigen een eigen routekaart en maakten we historische wandelingen door Maastricht. 

Tijdens de dynamische excursies daagt Marres de leerlingen uit om alle zintuigen die het lichaam bezit (ruiken, zien, voelen en horen) te gebruiken en de kunst om zich heen te ervaren.

Zo vond op vrijdag 26 november 2021 een excursie plaats voor de leerlingen van het Graaf Huyn College. Iedere groep kreeg drie verschillende workshops aangeboden.

  1. De eerste workshop bestond uit het invullen van een kijkwijzer, waarin de leerlingen zelfstandig aan het werk werden gezet. In de verschillende kamers van Marres proefden de leerlingen de sfeer die ze vervolgens in hun eigen beelden, woorden en gevoel konden noteren op de kijkwijzer.
  2. Daarna kregen ze een rondleiding van een museumdocent. De thematiek van de tentoonstelling “Vrijheid & Liefde” zorgde voor een boeiend gesprek tussen de leerlingen waarin ze het thema verbonden aan de beelden die ze zagen. De tentoonstelling was een confronterende spiegel voor de jongeren, die soms hun eigen huidige omstandigheden en ontwikkeling herkenden.
  3. Tot slot maakten de leerlingen ook nog een historische wandeling door Maastricht. Vooral de geuren en geluiden werden extra geprikkeld, zoals bij de verschillende basilieken.

Het was ondanks de koude weersomstandigheden een sociale en warme excursie waar leerlingen en kunstdocenten een bijzonder en voelbaar experiment op kunstgebied hebben beleefd.

Met dank aan Graaf Huyn College en ckv docent Prasanna Brandts. 

Vanaf Januari biedt Marres weer excursie mogelijkheden aan die corona proof uitgevoerd worden. Ook een excursie boeken? Bekijk het hele aanbod en neme contact op via de website.

Video gemaakt met leerlingen van IBBO

Samen met Darcy Neven hebben de leerlingen van het IBBO (Ik Ben Bewust Onderwijs) deze video gemaakt. Het is een reactie op een kunstwerk uit de tentoonstelling History’s Footnote: On Love and Freedom die te zien is bij Marres, Huis voor Hedendaagse Cultuur in Maastricht. Het kunstwerk heeft de titel ‘Unsilent Y’ en is gemaakt door de Braziliaanse kunstenaar Janaú.

Het kunstwerk bestaat uit hangende strogordijnen in een cirkelvormig ontwerp, die je uitnodigen om de binnenruimte van de kamer te betreden. Je loopt over de met bladeren bedekte vloer en stap in een landschap van geluid: luisterend naar geluiden uit het bos, traditionele liederen en woorden in de taal van de inheemse Amerikanen. Deze klanken eren de Tupi-Guarani-taal en haar volk. In deze taal galmt de klinkerklank Y in de kelen. Zijn oorsprong betekent water. 

De geluiden van Unsilent Y zijn opgenomen in het Tabaçu Reko Ypy-reservaat, in het Piaçaguera Indigenous Territory in Peruíbe, gelegen in de deelstaat São Paulo, Brazilië. Hier leeft het Tupi-Guarani Nhandewa volk. Hun taal is een geest, hun bos is een geest, maar dit werk zingt de wereld toe dat ze nog leven.

De tentoonstelling History’s Footnote is t/m 28 november te zien bij Marres in Maastricht. Wil je deze of de volgende expositie bezoeken met een school? Dan kan! Bekijk de mogelijkheden en neem contact op met het educatieteam via de website: https://marres.org/educatie/

CKV-dag georganiseerd door Marres

Het educatieve team van Marres, Huis voor Hedendaagse Cultuur, organiseerde dit jaar in samenwerking met Viewmaster projects, de CKV-dag op het Sophianum College. Aan de hand van de wensen van de school is een inhoudelijke programma samengesteld waarin de creativiteit en vrije expressie van leerlingen centraal staat. Marres verzorgde tijdens de CKV-dag verschillende workshops op gebied van video, schilderen, theater, muziek en het bouwen van een installatie.

Bij Marres beleven leerlingen cultuur met al hun zintuigen, niet alleen door te kijken naar kunst. De dag begon daarom met het waarnemen van kunst en cultuur met alle zintuigen en het met elkaar delen van de ervaringen.

Hoe klinkt cultuur?
Hoe ziet cultuur er uit?
Hoe beweeg je in cultuur?

Het doel van het educatieve team van Marres is leerlingen vrij laten werken op basis van creatieve input zoals beeld, geluid en beweging. De verschillende workshops zetten de leerlingen aan tot experiment, laten ze ontdekken en brengen een creatief proces op gang. Daarmee vormt de CKV-dag het startpunt waarmee de school komend jaar het CKV-onderwijs zal vormgeven. 

Benieuwd hoe Marres jouw school of onderwijsinstelling kan helpen met de invulling van de CKV dag? Lees meer over het educatieaanbod en neem contact op met het educatieteam via de website: https://marres.org/educatie/

Sensory Mapping met het Sophianum College

Al enige tijd staat er een gastles door Marres voor het Sophianum College op de agenda. In deze discap-beeldend kiezen de leerlingen uit 4 Havo en Vwo een (kunst)object dat ze vervolgens analyseren vanuit alle zintuigen. Na twee keer uitstel door corona besluiten we om dit een online les te laten zijn. Maar hoe geef je een online les over de zintuigen? In de huidige tijd waarin alles online plaatsvindt lijken we langzaam te versmelten met onze computer. De uitdaging is dus om de leerlingen juist achter hun computer vandaan te krijgen.

De huiswerkopdracht luidt daarom ‘maak een Sensory Map van een zelfgekozen route in je omgeving’. De leerlingen worden naar buiten gestuurd om hun zintuigen in kaart te brengen door woorden, geluid en symbolen te koppelen aan hun waarneming. Het is prachtig om te zien dat alle leerlingen de routekaart op hun eigen manier vormgeven. Met deze opdracht zijn ze uitgedaagd om opnieuw naar hun omgeving te kijken, ruiken en horen. Misschien hebben ze zelfs de lucht geproefd.

In een vervolgopdracht zoeken de leerlingen een object die ze zintuiglijk in kaart gaan brengen. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door het uitvoeren van materiaalonderzoek of het maken van frottages. Maar ook door zich voor te stellen welke smaak of welk gerecht bij het object zou passen. Kortom; een gekozen object analyseren vanuit alle zintuigen, om hier vervolgens verbeter- of verander punten aan voor te stellen. Deze verander punten werken de leerlingen uit in een 2D of 3D werkstuk.

Hieronder hun bevindingen:

CKV les fotografie

Samen met Marres ben ik (Gina Siliquini) op het Sophianum gastlessen gaan geven over het vak fotografie. Ik ben een beginnend fotograaf en vind het erg leuk om over mijn passie fotografie te vertellen aan jongeren. https://ginasiliquini.com/ Juist omdat ik tijdens mijn afstuderen de doelgroep ‘tieners’ heb gefotografeerd om er achter te komen hoe zij in de wereld staan.

Tijdens deze lessen hebben we het vooral gehad over kunstfotografie, om de jongeren net even een andere insteek te laten zien binnen fotografie dan journalistieke fotografie, Instagram en Snapchat. Verschillende vragen komen naar voren, ‘Wat is een zelfportret nou eigenlijk’? ‘Hoe is de snapshot ontstaan’? ,of ‘Hoe kun je een beeld vervreemden’?

In de les heb ik mijn eigen werk als beginnend kunstfotograaf laten zien naast verschillende kunstwerken uit de tentoonstelling Limburg Biennale van Marres, het werk van Levi van Veluw, Cindy Sherman of fotograaf Wolfgang Tillmans. Tijdens de les experimenteren de jongeren met beeld en het verhaal dat een foto vertelt door verschillende mini opdrachtjes uit te voeren. De jongeren zijn op zoek gegaan naar hoe je met je mobiele telefoon een tof kunstbeeld kan creëren. Dat hoeft niet allemaal heel moeilijk te zijn. Juist het toegankelijke en het gewoon doen zorgt voor leuke uitvindingen.

Bijvoorbeeld hoe je met licht een andere sfeer kan aanbrengen aan een foto. Of hoe je met verschillend perspectief het verhaal achter de foto kan versterken, of juist kan veranderen. Het trainen van je zintuigen en dat toepassen op een foto is iets wat het beeld evenals je beeldverhaal versterkt. Het fijne is dan ook dat dit heel gemakkelijk kan, maar je net even door een andere lens moet kijken!

Wat zo mooi is aan zo’n les is dat er boeiende discussies ontstaan. Wat is nou precies een mooi beeld? Is dat het verhaal erachter of alleen de esthetiek? Deze discussie is heel waardevol voor jongeren om net wat andere inzichten te krijgen binnen fotografie en het kijken naar beeld.

De les sloten we af met een fictieve vraag; Wat als jij een foto mag exposeren in Marres? Wat voor een soort foto zou je dan maken? Dit kan een experimenteel zelfportret zijn, een verfraaid stilleven, een futuristische snapshot (kun je de toekomst fotograferen?) of een mini installatie.  

‘Yes, please!’ Tweede en voorlopig laatste deel..

tekst: Hanneke van Dongen

Deze blog heeft lang op zich laten wachten.
De bedoeling was uitgebreid verslag te doen van de rondleidingen die 10, 11 en 12 maart plaatsvonden. Op dat moment waren we nog in het stadium ‘geen handen schudden’. Aan het einde van dezelfde week viel het doek voor ettelijke tentoonstellingen, voorstellingen, optredens en dus ook voor ‘Yes, please!’.

Vervolgens werd elke aanzet tot deze blog achterhaald door nieuwe feiten en maatregelen en ziet het er inmiddels naar uit dat ‘Yes, please!’ niet meer door publiek ervaren zal worden. Dus ook niet door leerlingen.

10 en 11 maart werd ‘Yes, please!’ bezocht door 5e jaars leerlingen VWO van het Porta Mosana College. Er lag een heldere opdracht vanuit school: de leerlingen waren bezig aan hun eindpresentatie voor CKV*.
Aan Marres het verzoek om deze leerlingen een handje te helpen bij het vinden van inspiratie en invalshoeken, vanuit de bestaande tentoonstelling.

Een deel van het team educatie heeft zelf CKV gegeven in het regulier onderwijs, Marres heeft inmiddels heel wat ervaring met onderwijs op maat en de tentoonstelling over erotische fantasieën, juist bij deze doelgroep, bleek enorm drempelverlagend te werken.
De rondleidingen en bijbehorende workshops werden een mix van luchtig vermaak (bijvoorbeeld in De Keuken, waar zweepjes en andere attributen natuurlijk wel wat hilariteit veroorzaakten), diepe concentratie (in Het Membraan), speelse verwondering, ontspanning (de ruimte met het tapijt) en serieuze gesprekken. Voor nagenoeg elk persoonlijk CKV-onderzoek werd een passende insteek bedacht om naar de tentoonstelling te kijken. Zo was er een leerling die dacht ‘niks te kunnen’ met deze expositie, omdat zij met architectuur bezig was. ‘Maar deze expositie staat in een gebouw.. Wat valt je op aan dit gebouw? Hoe hebben de makers gebruik gemaakt van het huis van Marres, waar denk je dat ze tegenaan gelopen zijn en hoe hebben ze dat opgelost?’
De gesprekken gingen -zoals altijd bij Marres- vanuit de persoonlijke beleving van de leerlingen naar de buitenwereld. Deze insteek is meteen het grootste verschil tussen reguliere rondleidingen en de zintuiglijke benadering van Marres.

Een veelgehoorde reactie was: ‘Dit had ik helemaal niet verwacht, dit is écht leuk!’ Bij doorvragen bleek dat twee dingen als verrassend en positief ervaren werden: het feit dat alle gesprekken vertrokken vanuit de leerlingen zelf; hun mening, gevoel, ervaring of visie en het feit dat je in ‘Yes, please’ nu eens niét overal vanaf moest blijven.

De ruimte om fysiek contact te mogen maken met de werken in de tentoonstelling in combinatie met gesprekken over kunst, CKV, intimiteit, vertrouwen en wat al niet meer, maakte dat de meeste leerlingen anders vertrokken dan ze binnenkwamen.
De sfeer ging van giechelig via aandachtig naar een groeiend besef dat de enige grenzen die er naast de wettelijke grenzen werkelijk toe doen, de grenzen zijn die jij voor jezelf bepaalt.

12 maart kwam er een groep kleuters van de Montessorischool naar Marres. Hier werd uiteraard niet over zinnelijke fantasieën gepraat, de kinderen werden meegenomen in een tactiele ervaring zonder erotische context. Voor de kleintjes die gewend zijn aan ‘Kijken met de oogjes, niet met de handjes!’ werd de ervaring van mogen voelen en daar woorden aan geven of over tekenen, een bijzondere belevenis.

Al met al.. na de eerste rondleidingen en workshops was het team educatie overrompeld, ontroerd en vooral verdomd gemotiveerd om uit ‘Yes, please!’ alles te halen wat er te bieden was. En dat was veel.
Zoals heel veel andere mooie initiatieven die ‘on hold’ staan, mag het nu even niet zo zijn.
Maar nu we in onze directe fysieke contacten plots zo beperkt worden, is er wellicht des te meer ruimte voor onze fantasie, op welk gebied dan ook..

We werken achter de schermen door aan ons educatieve programma en in onze dagdromen verheugen we ons alvast weer op de volgende groepen leerlingen, al zal dat waarschijnlijk in een nieuwe tentoonstelling zijn.

Intussen nodigen we jullie graag uit om het virtuele aanbod van Marres te bekijken. Een interview over het maakproces van ‘Yes, please!’ vind je hier . 
Het hele virtuele aanbod (misschien wil je jouw ervaring van ‘Yes, please!’ met ons delen in de Onzichtbare Collectie?) vind je hier.

*CKV: Culturele en Kunstzinnige Vorming, een landelijk verplicht vak voor alle leerlingen in het middelbaar onderwijs.

Rondleiding en preview ‘Yes, please!’ – Vrijeschool Parkstad

tekst: Hanneke van Dongen

Terwijl achter de schermen en in sommige ruimtes nog hard gewerkt wordt aan de laatste details voor de officiële opening van ‘Yes, please!’ , mag een klas van Vrijeschool Parkstad uit Heerlen met ons het spits afbijten. De eerste educatieve rondleiding is bij elke tentoonstelling spannend: hoe reageren jongeren op deze tentoonstelling? Welke ruimtes werken goed en welke zijn misschien toch te ongemakkelijk? ‘Yes please!’ is niet alleen een zintuiglijke ervaring, maar gaat ook nog eens over erotische fantasieën. Hoe pakken we dat aan, zodat iedereen zich veilig voelt en het geen giebeltoestand wordt?

We boffen: Lucas de Man himself is in huis en wil de jongeren graag welkom heten en een introductie geven voor zij het werk gaan bekijken. Lucas legt met passie en bevlogenheid uit dat deze tentoonstelling niet gaat over seks, maar over kwetsbaarheid en onzekerheid. Over hoe wij allemaal bang zijn ‘niet goed genoeg’ te zijn en dat we ons daarom soms anders voordoen dan we eigenlijk (willen) zijn. En dat het jammer is dat we onszelf in het dagelijks leven soms zo verschuilen, omdat je het zo gek niet kunt bedenken of iemand anders vindt juist die eigenschappen geweldig aan jou.. De tentoonstelling is een ode aan de kwetsbaarheid en aan wat ons mensen onderscheidt van dieren: de fantasie.

De jongeren van Vrijeschool Parkstad zijn bezig met het thema ‘conceptuele kunst’ en vanuit die invalshoek wordt de tentoonstelling dan ook bekeken. Hoe zet je een misschien nog vaag idee om in een concreet werk? Hoe doe je onderzoek naar de (on)mogelijkheden van het uitvoeren van je idee?

De praktische benadering van de rondleiding is mooi in balans met de allesbehalve rationele werken die de jongeren zien, horen en voelen. In ‘De Keuken’ worden wat attributen giechelend uitgeprobeerd en iemand zit een minuut of tien lekker in de koelkast. In het membraan wordt geconcentreerd gelezen en flink gediscussieerd. Beneden, op het tapijt, komt iedereen weer tot rust. Een enkeling doezelt zelfs weg.

Tijdens de nabespreking krijgen we van de scholieren waardevolle feedback. Deze nemen we uiteraard mee naar de volgende rondleidingen!

Yes, please!, Marres, Marres educatie, Maastricht
Lucas de Man verwelkomt samen met Marc Alberto de eerste scholieren bij ‘Yes, please!’

Kunst op Locatie (Kulo)

door Kiki Goossens, medewerker educatie

Wat betekent het om 5 middagen bij Marres te besteden? Die vraag kwam bij de 7 deelnemers van het KULO project bovendrijven toen ze bij Marres voor de deur stonden.  Al buiten het huis waren er geluiden te horen, geluiden die de nieuwsgierige oren naar binnen leidden. 

Samen hebben we ons laten meevoeren (en soms afstoten) door de tentoonstelling The Waves van Espen Sommer Eide die bij Marres te ervaren was. De ruimtes zijn leeg, op een grote zwarte speaker en enkele zelfgemaakte ronde speakers na. 

Niet gemakkelijk wanneer je verwacht schilderijen of sculpturen te zien en je dan plots moet vertrouwen op je oren en je gevoel. Door wat langer in de ruimtes te blijven, je ogen dicht te doen en je te verplaatsen werd het steeds makkelijker om te vertellen over wat je hoort, waar je aan moet denken, hoe je je voelt bij een geluid en wat je nu eigenlijk van deze tentoonstelling vindt.

“Hoe langer je luistert en hoe meer je je concentreert hoe meer verschillende geluiden je hoort.”  – Ward

“Het was een aparte ervaring omdat ik me in elke kamer anders voelde – soms heel rustig en soms helemaal niet.” – Sara

“Ik vond de geluiden klinken alsof er veel spanning was, ik zag allemaal scenario’s voor me. Als ik mijn ogen sloot gaf ik me over aan de geluiden, voelde ik de trillingen en werd het geluid fijner – ik ging een soort van zweven.” – Puck

“Iedereen hoort of vindt iets anders bij de geluiden – ik moest denken aan het verlossen van migraine met geluiden. Een fijn gevoel dus!” – Alisschia

Na het bezoek aan de tentoonstelling hebben de jongeren gebrainstormd over hoe je een eigen kunstervaring kan omzetten naar een ervaring voor iemand anders. Dit gebeurde naar aanleiding van de Onzichtbare Collectie, waarbij er verhalen verzameld worden over de persoonlijke ervaring en interpretatie bij een kunstwerk. Daarnaast is er de aankomende tentoonstelling bij Marres Yes, Please!, waar het zintuigelijk ervaren van plezier en fantasie centraal staat. 

Een ieder koos zijn/haar eigen insteek voor dit project: werken met een gesproken eigen kunst-ervaring of werken met een ‘Guilty pleasure’.

Zo maakte Ward een geluidsverhaal waarin hij verteld over hoe het is om deel uit te maken van een schilderij dat grote indruk op hem heeft gemaakt, namelijk ‘De kindermoord in Bethlehem’ uit het Rijskmuseum. Puck nam ons mee in haar droomwereld met een combinatie van tekeningen, een kleisculptuur, een animatiefilm en een gedicht.

Sara gaf ons een inkijk in haar verzameling Power Rangers – we zagen alle verschillende varianten en kleine verschillen tussen de karakters en soorten Rangers in haar verzameling foto’s en bewegend beeld. Alisschia deelde met ons haar liefde voor ASMR-video’s en liet ons zelf ervaren wat dat met je kan doen: je fijne rillingen geven of je ietwat geïrriteerd maken. Dankzij Loeck voelde we ons allemaal echte Sjenge, hij liet ons Maastrichtse uitspraken lezen door een lens die ons wat liet waggelen op onze benen (het is tenslotte Carnaval!).

Job maakte in Photoshop een beeld waarin zijn muzieksmaak naar voor kwam, dit liet hij zien in combinatie met muziek uit zijn eigen playlist.

De jongeren presenteerden dit allemaal vakkundig aan een publiek dat graag de verschillende ervaringen onderging.

Een mooi resultaat van uiteenlopende onderzoeken naar het delen van een ervaring en het vertalen van jouw verhaal. 

Bedankt Job, Puck, Alisschia, Ward, Sara, Loeck en Gizem!