Category: Alle projecten

Op woensdag 26 november verzorgde Marres voor het platform Samenscholing de workshop Beschouwende Vaardigheden voor docenten. Tijdens deze workshop nam ik de deelnemers mee in een reeks praktische oefeningen om direct toe te kunnen passen in de klas. 

Deze oefeningen zijn ontwikkeld tijdens het onderzoeksproject SenseSquared in samenwerking met internationale partners* en ondersteund door Erasmus+. In deze oefeningen staat een artistieke houding centraal, die vergelijkbaar is met de houding van een kunstenaar in het proces van creatie – voor zover je dat kunt generaliseren. We hebben het hier over een onderzoekende, open houding, die het onbekende omarmt en ruimte biedt voor iets nieuws.

Het gaat daarbij niet om een kennisoverdracht van docent naar leerling, maar om een gezamenlijke ervaring waarbij het leerproces meerdere richtingen uitgaat en de leerlingen ook van elkaar en de docent van de leerlingen leert. Niet de uitkomsten van dit leerproces, maar het proces zelf staat centraal; het gezamenlijk ontdekken, het stellen van vragen en het leren van elkaars zienswijzen en perspectieven. Ook de zintuiglijke ervaring komt bij alle oefeningen terug. Het maakt de deelnemers meer bewust van hun fysieke aanwezigheid en hun plek in het geheel.

Bij een van de oefeningen krijgt iedere deelnemer een stuk brooddeeg in handen, om goed door te kneden. Ondertussen vormen mijn handen van het deeg een croissant en vertel ik de groep mijn persoonlijke broodverhaal. Bij ons thuis was het vroeger een traditie om op zondag croissantjes te eten. Of ik nou bij mijn vader of bij mijn moeder was, op zondag aten we croissants. Altijd. Ik was dan ook erg verbaasd toen ik als achtjarige een weekend bij mijn neefje en nichtje ging logeren en er op zondag geen croissants waren! De andere deelnemers vertellen elkaar twee aan twee hun eigen broodverhaal, terwijl ook hun handen van het deeg het soort brood vormt dat bij het verhaal past.

Na afloop praten we na en wisselen ervaringen uit. Wat kunnen we de kinderen en jongeren aan ervaringen meegeven? Hoe kunnen we in onze werkwijze aanvullend zijn aan het reguliere aanbod op scholen? De zintuiglijke ervaring en het lichaamsbewustzijn betrekken bij het leren – zoals we bij de oefeningen hebben gedaan -, is de deelnemers goed bevallen en in veel gevallen iets dat ze zelf al vaker deden. Bijvoorbeeld door te bewegen, te onderzoeken en verschillende perspectieven te gebruiken. Deze manier van werken kan bijdragen aan een sense of belonging. Wie ben ik? En hoe verhoud ik mij tot mijn omgeving? 

Ook ruimte voor de verbeelding vinden de deelnemers belangrijk bij het vormgeven van hun lessen en workshops, het opent nieuwe werelden. Als kinderen in contact komen met hun eigen fantasie, met hun eigen verhalen en interesses, raken ze betrokken en meer gemotiveerd. Bovendien laat het zien dat iedereen anders is, er is geen goed of fout. Ook bespraken we de waarde van het gebruik van een ritueel in de klas, bijvoorbeeld door herhaaldelijk de klas setting te veranderen en daar een handeling met betekenis aan toe te voegen. Rituelen, zoals het maken van een cirkel met de groep, kunnen ondersteunend zijn bij het ontwikkelen van een artistieke houding. Ze kunnen verbindend werken en heel waardevol zijn, als de persoonlijke uitkomst door de groep wordt erkend. 

In het gezamenlijk onderzoeken en het delen van ervaringen, is iedere ervaring er een die telt en bijdraagt aan de groep als geheel. Mijn beleving is dat deze manier van werken mij bij mezelf brengt (Wat ervaar ik? / Hoe is dat voor mij? / Waar sta ik?) én me verbind met de groep en het grotere geheel. Een waardevolle ervaring! Dank aan de deelnemende docenten voor het delen van jullie verhalen. Ik hoop dat jullie belichaamde kennis veel kinderen en jongeren bereikt.

*Musica Impulscentrum (BE), Companhia de Música Teatral (PT), Sisters Hope (DK), Universiteit van Stavanger (NO) en Maastricht University (NL)

Tekst: Dagmar van Wersch

Bezoek docenten: 26 november 2025

Op zondag 7 december vond bij Marres het allereerste Kinderdag Festival Celebrate YOU plaats. Kinderdag is een jaarlijks initiatief van OSCAM, een hedendaags kunstcentrum uit Amsterdam. Dit jaar wilde OSCAM Kinderdag uitbreiden naar meerdere locaties in Nederland, waaronder Maastricht en Rotterdam (HipHopHuis).

Het Kinderdag Festival werd mede georganiseerd door de Kindermuseumdirecteuren, die samen met een jongerencoach hebben gewerkt aan het ontwerp en de uitvoering van delen van het programma. Dit gaf kinderen een unieke kans om actief betrokken te zijn bij de museumwereld en bood hen een bijzondere ervaring in het vormgeven van een kunstfestival. Vijf woensdagen kwamen kindermuseumdirecteuren Mohammad Saad Mustafa Barakat, Stanske Savelkouls, Sophie Hana en Emre Jonas Swinkels samen om het festival voor te bereiden. Ze bedachten workshops, maakten versieringen, poseerden voor foto- en videomateriaal, deelden flyers uit, vulden een grabbelton en stelden afspeellijsten samen voor de silent disco.

Op zondag 7 december bezochten meer dan zestig kinderen Marres voor Kinderdag. Elk kind volgde twee workshops naar keuze, zoals een hiphopworkshop van Oxygen, voorleessessies met boeken van Centre Céramique, haken met Maasstitch, striptekenen met Lola Coenders of dichten met Lee Janssen. Tussendoor was er volop ruimte om hutten te bouwen, een glittertattoo te laten zetten of foto’s te maken in de photobooth. Met broodjes (vega) knakworst, tosti’s, appels, speculaas en chocomel was alles aanwezig voor een geslaagde dag. We sloten het festival feestelijk af met een silent disco, waar alle kinderen hun laatste energie kwijt konden. Het was een superleuke dag waarop de kinderen écht centraal stonden, en dat was fantastisch om te zien!

Tekst: Bibice Piets

Foto’s: Rob van Hoorn. Voor meer foto’s ga naar: https://marres.org/program/kinderdag-festival-celebrate-you/

Begin december heb ik de eerste lessenreeks afgerond bij het Broeklandcollege. Voor het vak KCKV (Kunst en Culturele Kunstzinnige Vorming) bezochten de leerlingen van het derde leerjaar Marres en kregen ze daarnaast vier lessen op school waarin ze de zintuiglijke benadering van Marres konden ervaren.

De leerlingen bezochten de tentoonstelling Gestures as Portals van performancekunstenaar Amparo González Sola. Deze tentoonstelling gaat onder andere over sociale media en de manier waarop we met elkaar – en via onze lichamen – communiceren. Eén van die manieren is het gebruik van emoji’s. Hoewel emoji’s handig zijn, kunnen ze soms ook voor onduidelijkheid zorgen. Sociale media vormen een herkenbare ingang om met jongeren in gesprek te gaan over het werk van González Sola, omdat het dicht bij hun leefwereld staat.

Als voorbereiding op het museumbezoek ontwierpen de leerlingen hun eigen emoji. Ze dachten na over wat hun emoji precies communiceert: welke emotie, situatie of ervaring drukt jouw ontwerp uit? Tijdens het bezoek aan Marres bekeken ze de performance van González Sola en gingen ze daarnaast ook zelf aan de slag met performance kunst, zo maakten ze een serie reels.

Na het bezoek aan Marres stonden de lessen in het teken van de tentoonstelling Porous Grounds, Sacred Codes, en specifiek het werk van DJ en geluidskunstenaar Maguette Dieng. Geïnspireerd door Diengs werk gingen de leerlingen aan de slag met het maken van een soundscape van geluiden die te horen zijn op het Broeklandcollege. Ze kregen de opdracht om geluiden op te nemen die hen aan school doen denken. Dat bleek soms lastiger dan verwacht—juist omdat we zo gewend zijn aan de dagelijkse klanken om ons heen.

De leerlingen brachten in kaart welke geluiden karakteristiek zijn voor hun school. Vervolgens bewerkten ze hun opnames en monteerden ze deze tot een echte soundscape. Voor veel leerlingen was het de eerste keer dat ze met geluid werkten en dat ze dit moesten monteren. Om hen op weg te helpen schreef ik een handleiding met alle opties en tools die ze konden gebruiken.

Uiteindelijk leverde elke leerling een eigen soundscape van het Broeklandcollege aan. Het was ontzettend leuk en interessant om alle geluiden terug te horen; sommige waren direct herkenbaar, andere pas na een paar keer luisteren. Het project was een mooie manier om de omgeving en beleving van de jongeren via geluid zichtbaar—en hoorbaar—te maken.

Tekst: Bibice Piets

Bezoek: 3o september, 2 & 28 oktober, 25 november en 2 december

Op 1 oktober bezocht een groep masterstudenten Digital Culture de tentoonstelling Gestures as Portals in Marres. Tijdens deze tentoonstelling, die een maand lang duurde, was een doorlopende performance te zien van choreograaf en danser Amparo González Sola. Deze performance is tegelijkertijd een onderzoek naar de gebaren die in de ruimtes aanwezig zijn: die van de performers, de bezoekers, de medewerkers en sporen van de vorige tentoonstelling Vultures & Fireflies. De performance ontstaat uit het groeiende gevoel van afstand in een wereld waarin beelden ons om de oren vliegen, vaak ontdaan van enige context. Deze eindeloze stroom lijkt ons vermogen om te voelen te bevriezen. Amparo stelt in haar onderzoek de vraag Hoe dichtbij moet iets gebeuren voordat we een verbinding of een gevoel van verantwoordelijkheid voelen?

Dit is ook de vraag die we als startpunt gebruikten bij het werken met de studenten. Enerzijds werd er met behulp van bewegingsoefeningen stilgestaan bij hun eigen aanwezigheid en die van de anderen in de ruimte, anderzijds onderzochten de studenten, door het uitbeelden van een reels, hoe sociale media ons in een sneltreinvaart verschillende verhalen voorschotelen, die ons binnen één minuut laten schakelen tussen tal van emoties. Uiteraard bezochten we met de groep ook de performance van Amparo González Sola in de balzaal van Marres, waar bezoekers in en uit konden lopen. 

De studenten waren zeer gemotiveerd en betrokken bij het programma en ze waren onder de indruk van de performance. De performance, waarin Amporo bewegingen en gebaren van bezoekers extraheert en als het ware uitrekt in de tijd, maakte de studenten bewust van de gezamenlijke aanwezigheid in de ruimte, van hun eigen houding en de verwachtingen die ze hadden van de performance, gebaseerd op een meer traditionele verhouding tussen de toeschouwer en het publiek. Dit riep vragen op als: Ben ik onderdeel van de performance? Wordt er iets van mij verwacht? De meeste studenten konden zich na verloop van tijd overgeven aan het moment en meegaan in de verstilling en vertraging. Wat mij opviel was de sereniteit waarmee we na het ervaren van de performance weer terugliepen naar de benedenverdieping en de workshopruimte. 

Tekst: Dagmar van Wersch

Bezoek: woensdag 1 oktober 2025

De kop is eraf!

Afgelopen woensdag ging Gestures as Portals van Amaro González Sola officieel van start: drie weken lang is haar performance te zien bij Marres. Samen met performer Leandro de Souza onderzoekt ze in dit grote lichamelijke experiment de kracht van gebaren, beweging en ruimte. Daarbij stelt ze de vraag: “Hoe dichtbij moet iets gebeuren voordat we verbinding en verantwoordelijkheid voelen?” — een vraag die ze ook spiegelt aan de digitale wereld.

Ter voorbereiding op de performance doken de iArts-afstudeerders in hetzelfde thema. In de workshop #Post Pose Play bewogen zij op de snelheid van het algoritme. Ze creëerden hun eigen reels, en onderzochten hoe ze via gebaren en lichamelijkheid op scène een reactie kunnen oproepen. Wortel schieten, ASMR, activisme, een soeprecept – de content was net zo divers als verrassend. Er werd veel 😂 en 😱 en af en toe 😍.

Een geslaagde middag die niet alleen creatief was, maar ook bewustmaakte van de veelheid en impact van social media.

In Februari werkten Marres en @ease voor het eerst samen om twee workshops te organiseren, waarin deelnemers hun culturele identiteit onderzochten via creatieve visualisatie.

De eerste workshop vond plaats bij @ease, een vertrouwde en veilige plek voor veel deelnemers, die vooral op zoek waren naar creatieve inspiratie. We luisterden naar het onzichtbare collectieverhaal van Eline Willaert over Pantitlan Paradero – een kunstwerk van Alejandro Galván. Dit was een fijne opwarmer die de deelnemers in een creatieve mindset bracht. Daarna gingen we aan de slag met het visualiseren van ‘thuis.’ Voor de een was dit de zonsopgang tussen de bergen, voor de ander de liefdevolle omhelzing van hun familie. Het was prachtig om hierover met elkaar in gesprek te gaan.

Het tweede deel van deze workshop vond plaats bij Marres, waar ik een rondleiding gaf door de tentoonstelling Vultures & Fireflies. De deelnemers gingen in gesprek met Galván over zijn werk en tekenden een element van hun eigen kunstwerk over thuis op de muur bij Marres. Dit was een mooie afsluiter van een geslaagde samenwerking.

Na deze eerste succesvolle workshop besloten we in juni opnieuw de handen ineen te slaan. In de eerste workshop maakten we een sensory map van onze wandeling van @ease naar Marres. Ik vroeg de deelnemers om tijdens de wandeling notities te maken en goed om zich heen te kijken, luisteren, ruiken en voelen. Wat ervaar je wanneer je alle prikkels binnenlaat? We vertaalden deze ervaring naar een kunstwerk in de tuin van Marres. Het was geweldig om te zien hoe iedereen de wandeling op zijn eigen manier vertaalde naar papier. De korte tocht bleek voor iedereen anders te zijn, wat leidde tot bijzondere en diverse resultaten. Het tweede deel van de workshop omvatte opnieuw een rondleiding, maar deze keer was het heel anders, aangezien er veel meer werk te zien was.

Volgend jaar zullen er weer nieuwe workshops georganiseerd worden. Ik kijk erg uit naar het verloop van de succesvolle samenwerking tussen Marres en @ease.

Tekst en afbeeldingen: Bibice Piets

(Extern) Bezoek: 4 & 11 februari en 16 & 24 Juni 2025

Verspreid over het afgelopen schooljaar heeft Marres driemaal een lessenreeks van 5 CKV-lessen mogen verzorgen voor leerjaar 3 van het Broeklandcollege. Het thema culturele identiteit stond centraal in deze lessenreeks en aan de hand van het werk van Alejandro Galván hebben de leerlingen hun eigen identiteit en de symbolen die deze identiteit uitdragen onderzocht. 

Ik introduceerde de leerlingen aan het werk van Galván door ze te laten luisteren naar een fragment uit de Onzichtbare Collectie over het werk Pantitlan Paradero. Terwijl ze naar het fragment luisterden moesten de leerlingen aantekeningen maken en deze vervolgens uitwerken tot een korte schets. Hoe denk je dat het werk eruitziet als je er enkel naar luistert? 

Daarna ging ik met leerlingen in gesprek over culturele identiteit en hoe Galván elementen van zijn identiteit in zijn kunst verwerkt. Ze maakten een mindmap waarin ze gebouwen, symbolen, rituelen, tradities, objecten, en inspiratiebronnen die voor hen van belang zijn illustreerden. 

In de lessen die volgden beschilderde iedere leerling een houten paneel. Al deze houten panelen zijn samen te voegen tot één grote muurschildering die de identiteit van de klas uitdraagt. De leerlingen werden uitgedaagd om samen te werken en om op zoek te gaan naar overeenkomsten met hun klasgenoten. Minstens twee overgangen moesten de leerlingen creëren tussen hun paneel en het houten paneel van een klasgenoot. Dit was af en toe spannend en ongemakkelijk maar resulteerde ook in verassende ontdekkingen. 

Een bezoek aan de tentoonstelling Vultures & Fireflies was ook onderdeel van het programma. Leerlingen kregen een rondleiding, tekenden hun ‘thuis’ op de muur bij Marres en schreven een brief waarin ze een ongehoord verhaal belichten. Aangezien er steeds een aantal maanden zat tussen de bezoeken aan Marres, zag de tentoonstelling er constant anders uit. Voor de docenten was dit ook een welkome verassing. 

De lessenreeks werd afgesloten met een evaluatie waarin de leerlingen antwoord moesten geven op vragen als:

• Leg in je eigen woorden uit wat culturele identiteit is en noem enkele voorbeelden
• Geef een duidelijke beschrijving van het kunstwerk dat jij hebt gemaakt en denk daarbij aan de volgende vragen:  Wat heb je afgebeeld en waarom? Wat was moeilijk/makkelijk aan het maakproces? Heb je samengewerkt, zo ja, hoe is dit verlopen? 

Het was een succesvolle samenwerking en ik kijk ernaar uit volgend schooljaar terug te keren op het Broeklandcollege. 

Tekst en afbeeldingen: Bibice Piets

(Extern) Bezoek: 12 lessen op het Broeklandcollege en 3 bezoeken aan Vultures & Fireflies tussen November 2024 en Juni 2025.

Zaterdag 28 juni was de allerlaatste bijeenkomst van het EXTENDED programma Adventures in Slumberland. Extended is het jongerenprogramma van Marres en de Jan van Eyck Academie, waar jongeren vijf maanden lang in teamverband werken aan een maatschappelijk kunstproject. Deze editie stond in het teken van dromen en nachtmerries, geïnspireerd op het werk van Alejandro Galván. De deelnemers volgden sinds maart verschillende workshops en presenteerden op zaterdag 21 juni hun eigen project bij Marres, te midden van Galváns kunstwerken. 

Kunstenaar Daniel Godínez Nivon gaf de eerste droomworkshop aan de deelnemers. Tijdens de workshop deelden de jongeren dromen die het meeste impact op ze hebben gemaakt. We spraken af om elkaar te ontmoeten in onze dromen, woensdag om 3 uur ’s nachts. Het onderwerp mango kwam gedurende de workshop vaker aan bod en dus besloten we om dromen rondom dit thema op te wekken – door mango’s te eten vlak voor onze (droom)ontmoeting. De tweede workshop van Godínez Nivon vond plaats in de prachtige, zonnige tuin van de Jan van Eyck Academie waar we begonnen met het proeven van mango. We bespraken onze vondsten, mediteerden in de tuin en hadden gesprekken over culturele verschillen rondom dromen.  

Een andere workshop die plaats vond bij de Jan van Eyck werd gegeven door An Onghena in het Printing & Publishing Lab. De leerlingen gingen aan de slag met het maken van risoprints. Eerst gaf An Onghena een algemene uitleg over de techniek achter de risoprints. Vervolgens gingen de deelnemers aan de slag met hun eigen afbeeldingen en kozen een kleur uit om deze in af te drukken. Ze maakten een boekje over slaapliedjes, het thema van de eindpresentatie. 

De deelnemers zijn ook bij Bureau Europa geweest waar ze een exclusieve preview van de tentoonstelling Silent Song van fotograaf Chris Keulen kregen. Keulen gaf een rondleiding en begon deze met de vraag: waar denk je dat deze foto genomen is? Zonder het antwoord te geven ontstond er een interessant gesprek over aannames en de manier waarop iedereen verschillend naar de wereld kijkt. 

Tijdens de bijenkomsten die volgden werkten de leerlingen aan hun eindpresentatie over slaapliedjes. Ze gingen in gesprek met elkaar, bezochten de studio van Alejandro Galván, maakten tekeningen en bedachten opdrachten voor tijdens de eindpresentatie.

Te midden van de nachtmerries van Galván, verzamelden de leerlingen slaapliedjes van bezoekers. Zo werd er een gezamenlijke afspeellijst gecreëerd die we kunnen beluisteren als onze nachtelijke visioenen en spookbeelden ons van onze slaap houden.

Tekst: Bibice Piets

Afbeelding: Rob van Hoorn

Deze week was dansgezelschap Sally op bezoek. Met koffie, thee en vlaai werden ze hartelijk ontvangen. 

Een volgeboekt programma voor hun Eindejaarsuitje:

Allereerst een rondleiding door Bibice Piets langs de tentoonstelling Vultures & Fireflies van Alejandro Galván die sinds zaterdag 28 juni volledig is geopend. Daarna kreeg ieder een eigen koptelefoon, waarmee ze zelfstandig een zintuiglijke wandeling konden maken door de stad. 

Eenmaal hun weg teruggevonden, werden ze door mij ontvangen voor een workshop maskers maken, op een speciaal plekje in de tuin. Galván verzamelde gedurende zijn leven verschillende soorten maskers, van de worstelsport Lucha Libre tot aan mythische wezens zoals helfiguren en engelen. Deze maskers zijn ook in veel van zijn werken terug te vinden.  Met textiel, stift, glitter, draad – en veel meer – kreeg de groep zelf de kans om er een te maken. Daarbij konden ze volledig hun eigen interpretatie en verbeelding kwijt en dat verraste. 

De creatieve energie stroomde van hun lichaam richting de vingertoppen. Een meditatieve naaisessie voor de een, terwijl de ander losbarstte met alles wat op en rond de tafel te vinden was. Dit uitte zich in unieke maskers, soms zelfs letterlijk geïnspireerd door Marres (en haar tuin). Pas op dat Galván die niet vindt, hij zou ze zomaar kunnen opnemen in zijn verzameling.

Verzonken in de workshop werd de tijd bijna vergeten, totdat de kurk openging en het tijd werd voor een afsluitende borrel, verzorgd met allerlei hapjes.  

Tekst en afbeeldingen: Julia van de Kar

Bezoek: 3 Juli 2025

Op 16, 17 en 25 juni gaf ik de workshop verbeeldingskracht aan de brugklas van het Terra Nigra. Tijdens deze workshop gebruiken leerlingen hun zintuigen en creativiteit om met materialen te experimenteren. Het doel van de workshop is om leerlingen bewust te maken van de mogelijkheden die materialen bieden en hen te stimuleren om op een speelse manier objecten te maken en analyseren. 

Gebaseerd op de kunstwerken van Alejandro Galván, die onder andere met cement werkt, vertelde ik de leerlingen dat een groot onderdeel van het werk van kunstenaars bestaat uit materiaalonderzoek. Als echte kunstenaars begonnen de leerlingen ook met het analyseren van materialen. Onder een kleedje verstopte ik steeds één soort materiaal – een lapje stof, een stukje hout, of een paperclip – de leerlingen mochten om de beurt voelen en het aan de andere leerlingen omschrijven. Wat zijn de eigenschappen van het materiaal en waarvoor gebruik je het? Waar zien we het materiaal terug in de klas? 

Vervolgens liepen de leerlingen kriskras door de ruimte en gingen op zoek naar een voorwerp dat hen aansprak. Ze kregen een zintuigelijke analyse kaart om het voorwerp uitgebreid te onderzoeken, zo moesten ze het tekenen, er een beweging bij bedenken, en nadenken over de geluiden die het voorwerp maakt. 

Terwijl de leerlingen bezig waren met het invullen van de zintuigelijke analyse kaart, verspreidde ik verschillende materialen uit over een grote werktafel. Leerlingen kregen de opdracht om het gekozen voorwerp in een ander materiaal na te maken – van karton, stof, klei, ijzerdraad, of wol. De meest bijzondere en interessante creaties kwamen hieruit. Het was fantastisch om te zien hoe de leerlingen bezig waren met hun kunstwerken, diep verzonken in hun eigen wereld waren ze constant op zoek naar manieren om met het gekozen materiaal te werken. Vol trots presenteerden ze hun creaties, een fijne afsluiting van een middag vol verwondering en creativiteit. 

Tekst en afbeeldingen: Bibice Piets

(Extern) bezoek: 16, 17, en 25 Juni